گرمابه‌ها، که در فرهنگ فارسی به معنای حمام عمومی شناخته می‌شوند، به عنوان یکی از مهم‌ترین مکان‌های اجتماعی و بهداشتی در تاریخ و فرهنگ ایرانی شناخته می‌شوند. این مکان‌ها نه تنها برای نظافت و بهداشت فردی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، بلکه به عنوان مکانی برای تجمعات اجتماعی، گفتگوها و حتی مراودات تجاری نیز عمل می‌کردند.
تاریخچه و اهمیت گرمابه‌ها: گرمابه‌ها در ایران باستان و دوران اسلامی نقش حیاتی در زندگی روزمره مردم ایفا می‌کردند. این حمام‌ها معمولاً در نزدیکی بازارها، مساجد و مراکز مهم شهری ساخته می‌شدند و به عنوان یکی از ارکان اصلی معماری شهری شناخته می‌شدند.
معماری گرمابه‌ها: ساختار گرمابه‌ها معمولاً شامل بخش‌های مختلفی بود که هر یک وظیفه خاصی داشتند:
- بینه (ورودی): فضایی که افراد در آن لباس‌های خود را تغییر می‌دادند و آماده ورود به بخش‌های دیگر حمام می‌شدند.
- میان‌در: فضایی برای تطبیق دمای بدن با دمای حمام.
- گرمخانه: اصلی‌ترین بخش حمام که در آن افراد شستشو می‌کردند. این بخش دارای آب گرم و سرد و گاهی حوضچه‌های آب گرم بود.
- سردخانه: فضایی برای خنک شدن پس از حمام و آماده‌سازی بدن برای خروج.
- خلوتگاه‌ها: فضاهای خصوصی برای شستشوی فردی و استراحت.
کارکردهای اجتماعی گرمابه‌ها: گرمابه‌ها به عنوان مکانی برای تجمعات اجتماعی و گفتگوها نقش مهمی ایفا می‌کردند. مردم در این مکان‌ها با هم ملاقات می‌کردند، اخبار و اطلاعات را به اشتراک می‌گذاشتند و حتی مراودات تجاری نیز انجام می‌دادند. برخی از گرمابه‌ها به عنوان مراکز درمانی نیز عمل می‌کردند و افراد برای درمان بیماری‌ها و مشکلات جسمی به آن‌ها مراجعه می‌کردند.
حمام اخوت
حمام اخوت، مربوط به دوره پهلوی، در محله چهار سوق نجف‌آباد و خیابان امام شرقی، کوی اخوت واقع شده است. این اثر تاریخی در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۱۰۲۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای اولیه این حمام در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی توسط سید ابوالقاسم آیتی آغاز شد و در سال ۱۳۲۰ هجری قمری به پایان رسید.
با افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به گرمابه، در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی، حمام جدیدی ساخته شد. معمار این بخش جدید، عباس آیتی، پسر ابوالقاسم آیتی بود و در ساخت آن افرادی مانند سید میرزا باقر حجتی، غلامحسین منتظری و غلامرضا حلاج نقش داشتند. بخش جنوبی حمام دارای سربینه و گرمخانه جداگانه‌ای است که گرمخانه آن با طاق و چشمه‌ای بر ستون‌های سنگی استوار شده است. بخش شمالی سربینه دارای سقف گنبدی خفته‌ای است که به زیبایی معماری این حمام می‌افزاید.
سیستم گرمایشی حمام در فضاهای میانی قرار دارد و گرمای تولید شده از طریق چهار شبکه به زیر گرمخانه منتقل می‌شود، که باعث ایجاد دمای مطلوب می‌گردد.
حمام اخوت در محله قدس نجف‌آباد و خیابان هفده شهریور واقع شده است و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکزی همچون مرکز تصویربرداری و ام آر آی شفا، شهرداری نجف‌آباد، بازار بزرگ شیخ بهایی، باغ ملی نجف‌آباد و بیمارستان شهید منتظری قرار دارد. نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به این مکان، ایستگاه اتوبوس فردوسی است که دسترسی آسانی را برای کاربران حمل‌ونقل عمومی فراهم می‌کند.
Add a Comment