آب انبارهای دست ساز قدیمی شهرستان نجف آباد

آب انبارهای قدیمی شهرستان نجف آباد، بخشی از معماری ارزشمند و تاریخی این منطقه هستند. این سازه‌ها در نزدیکی بازارها، مساجد و محلات مرکزی شهر و همچنین در جاده‌های کاروان‌رو و کنار کاروانسراها ساخته شده‌اند. نیاز مبرم مردم به آب باعث می‌شد که در برخی روستاها چندین آب انبار ساخته شود.

در مناطق گرم و خشک ایران، آب انبارها به جزئی اساسی از زندگی شهری و روستایی تبدیل شده بودند. اگر مردم روستاها می‌توانستند در زمستان آب انبارهای خود را با آب باران پر کنند، قادر به ادامه زندگی در تابستان در آن مناطق بودند. در غیر این صورت، مجبور به ترک آن دیار می‌شدند.

نیاکان ما در گذشته‌های دور، به ساخت این بناها در تمام نقاط گرم و خشک و کم‌باران ایران اقدام کرده‌اند. این آب انبارها عمدتاً در استان‌های یزد، کرمان، خراسان، اصفهان، سیستان و بلوچستان، سواحل و جزایر خلیج فارس، بندرعباس، قشم، کیش، هرمز و سایر مناطق یافت می‌شوند. هر چند امروزه از بسیاری از آن‌ها استفاده نمی‌شود، اما هنوز هم به تعداد زیادی وجود دارند.

ساختمان‌های گنبدی شکل معظم با بادگیرهای باشکوه و راه‌پله‌هایی که به مخزن آب منتهی می‌شوند، از سنگ، ساروج و آجر ساخته شده‌اند و معماری بی‌نظیرشان برای گردشگران خارجی بسیار جذاب است. ساخت این بناها با هزینه زیاد و نیروی انسانی اهالی هر منطقه انجام می‌شد و گاه ثروتمندان، خیرین و حکام نیز در ساخت آن‌ها مشارکت می‌کردند. اکنون تعداد زیادی از آن‌ها در شهرهای مذکور حفظ و نگهداری شده‌اند و به عنوان میراث فرهنگی مورد بازدید مسافران قرار می‌گیرند.

اهمیت فرهنگی و تاریخی آب انبارها: آب انبارها نه تنها به عنوان یک سازه مفید برای ذخیره آب، بلکه به عنوان نمادی از فرهنگ، تاریخ و هنر معماری ایران شناخته می‌شوند. این بناها نشان‌دهنده خلاقیت و دانش مهندسی پیشینیان ما در مقابله با چالش‌های محیطی و نیازهای اساسی زندگی است.

نگهداری و حفاظت از آب انبارها: امروزه، حفظ و نگهداری آب انبارها به عنوان میراث فرهنگی بسیار مهم است. این بناها می‌توانند به عنوان جاذبه‌های گردشگری، محلی برای آموزش و پژوهش و نمادی از فرهنگ و تمدن ایران به کار روند. سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف باید در تلاش برای مرمت و نگهداری این سازه‌های تاریخی باشند تا از نابودی آن‌ها جلوگیری شود.

بعضی از این  آب انبارهای دست ساز قدیمی شهرستان نجف آباد بنام های:

1- آب انبار تقی آزمان، روبروی عصارخانه حاج حسن اقا زمانیان در خیابان امام

2- آب انبار رجب رخشوئی در کنار مدرسه حاج شیخ ابراهیم ریاضی

3- آب انبار پل سنگی، واقع در محله ای به همین نام

4- آب انبار استاد رجبعلی سلمانی، واقع در کوچه دکتر روشنایی نرسیده به کوی بوستان.

5- آب انبار مسجد میرزا خانیها در کنار مسجد مذکور واز بناهای قدیمی که فوق العاده مورد استفاده بوده و اکنون متروکه شده، هرچند هنوز این آب انبار وجود دارد اما در ورودی آن تیغه شده است. متولی این بنا شخصی معروف به مصطفی آب انباری بوده که این بنا بخش اعظم آب مورد استفاده مردم این محل را در زمانی طولانی تامین می کرده است.

6- حوض حاج علی جعفر، واقع در باغ ملی

7- حوض پنجره ای (چهار طاقی) واقع در بیشه (باز سازی شده).

8- حوض پنجره ای سید عبداله نوریان (چهارطاقی) آب سوری، در باغات محمود آباد پشت مرکز فنی حرفه ای (. تخریب شده).

9- حوض پنجره ای ( چهارطاقی): روبروی دبیرستان علامه طباطبایی( تخریب شده).

10- حوض پنجره ای (چهار طاقی) حاج آقاجعفر: واقع در انتهای خیابان باغ نو و تقاطع شهدا بازسازی شده ).

11- حوض محمودآباد (حاج مانده علی وعزیز اله حکیمی)، واقع در خیابان محموداباد (باغات). (دو واحد)

12- حوض صالحی ها: در باغات شمالی شهر.

13- حوض کفاش ها: در کوچه خاکی ها، حوض کربلائی جعفر کفاش (باستانی).

14- حوض حاج سید صادق: در خیابان حکیم سنائی

15- حوض عباس میرزا اسماعیل کوچه پونه ای.

16- حوض کریم زهرا: نبش گلبهار و شیخ بهائی

17– حوض باغ نو

18- حوض شاه محمد:واقع در تقاطع فردوسی شمالی و بلوار فجر